Geleneksel Türk Kahvesi Çeşitleri

Bugünkü Etiyopya topraklarından çıktığını bildiğimiz kahve, Osmanlı zamanında sınırlarımıza girerek farklı pişirme tekniğiyle Türk kahvesi adıyla tüm dünyaya yayıldı. Kültürümüzün büyük bir parçası olmasının yanında, bir fincanında 40 yıl hatır var dediğimiz itibarlı bir içecek.

Türkiye’de Tüketilen Kahve Çeşitleri

Türk kahvesi bu topraklara öyle işlemiş bir lezzet ki, neredeyse her yöre bu içeceği almış ve kendince bir yorum katarak içselleştirmiş. Kahve çekirdeği çeşitleri, demleme yöntemleri, öğütme yöntemleri, sunumlar ve servisler ile çeşitlenmiş ve ortaya birbirinden farklı birçok Türk kahvesi çeşidi çıkmış.

1. Türk Kahvesi
2. Sütlü Türk Kahvesi
3. Cilveli Kahve
4. Mırra
5. Süvari Kahvesi
6. Dibek Kahvesi
7. Kervansaray Kahve
8. Hatay Kahvesi
9. Tatar Kahvesi
10. Mirvari Kahvesi
11. Menengiç Kahvesi
12. Kenger Kahvesi

Şimdi tek tek Türkiye’deki kahve çeşitlerinin özelliklerine bakalım.

Türk Kahvesi

Klasik olarak Türk kahvesi, kaliteli ve koyu kavrulmuş Arabica kahve çekirdeklerinin ekstra ince öğütülmesiyle yapılıyor. Kahve adeta un gibi öğütülüyor ve soğuk su eklenerek, cezve içinde ateş üstünde pişiriliyor. Demleme yöntemi ile değil de, pişirme yöntemi ile yapılan nadir kahvelerden biri. Aynı zamanda telvesi ile servis edilen tek kahve çeşidi. Türk kültüründen çıkarak zamanla tüm dünyada tanındı ve artık evrensel bir miras haline geldi.

Sütlü Türk Kahvesi

Normal Türk kahvesinin su yerine süt ile yapılan hali. Türk kahvesi, kaynatılarak yapılan bir kahve olduğu için, sert bir tada sahip. Bu nedenle kimileri tadını yumuşatmak için, kimileri de lezzetini sevdiği için tarifi süt ile yapmayı tercih ediyor. Diğer aromalı sıvılar kahve ile iyi bir ikili oluşturmasa da, süt kahveye en çok yakışan tatlardan biri. Aynı zamanda kahvenin aromasının süt içerisinde daha farklı bir şekilde çıkması, onu daha da özel kılıyor. Türkiye’de Türk kahvesi yapılan herhangi bir mekanda sütlü Türk kahvesini de bulabilirsiniz.

Cilveli Kahve

Üzerine dökülen kuruyemişlerle normal Türk kahvesinden farklılaşan bir kahve türü. Cilveli kahve yapılırken önce klasik bir Türk kahvesi hazırlanıyor. Fincana dökülen kahvenin köpüğünün üzerine çifte kavrulmuş ve kalın öğütülmüş badem ekleniyor. Bazı yörelerde fındık da ekleniyor. Hatta iki farklı baharattan oluşan bir karışım da ilave edilebiliyor.

Cilveli kahve aslen Manisa’ya özgü ve patentlenmiş. Tarihi ise Osmanlı dönemine dayanıyor. O zamanlarda kız isteme merasimlerinde kahve servis edilirken, kız, damat adayını beğenirse ya da evliliğe sıcak bakıyorsa damada cilvali kahve yaparmış. Böylece hem erkek tarafı hem de kızın babası buradan gerekli mesajı alırmış. Tam tersi, cilveli kahve yapmazsa, isteme töreni yapılmadan erkek tarafı gidermiş.

Bardağın içinde, içerken ağıza gelen kuruyemişlerle ve farklı anlamlarıyla cilveli kahve değişik bir lezzet sunuyor.

Mırra

Acı kahve denilince akla gelen bir kahve türü mırra. Kahvenin bakır imbiklerde uzun uzun demlenmesi ile yapılıyor. Türk kahvesi fincanından bile küçük kulpsuz bardaklarda servis ediliyor. Demleme süresi uzun olduğu için ortaya pekmezimsi kıvamda aşırı yoğun bir kahve çıkıyor. Yapımı zor olduğu için genellikle özel günlerde tüketiliyor.

Süvari Kahvesi

Akdeniz bölgesinde Tarsusi olarak da bilinen içecek Ege’de Süvari kahvesi diye adlandırılıyor. Aslında normal Türk kahvesi gibi yapılıyor. Farklı olarak çay gibi ince belli çay bardağında servis ediliyor. Türk kahvesinden ayrılan diğer yanı da köpüksüz olması.

Dibek Kahvesi

Dibek kahvesinin ismi, kahvenin çeşidinden değil, öğütme yönteminden geliyor. Kavrulmuş kahve çekirdekleri, dibek adı verilen taş ya da ahşap havanlarda dövülüyor. Ezilerek öğütülen kahvenin yağı da daha fazla ortaya çıkıyor. Taneleri ise daha büyük partiküller halinde kalıyor. Normal Türk kahvesi gibi demlenen kahvenin tadı öğütme yönteminden dolayı daha aromalı ve yumuşak oluyor. Günümüzde orijinal şekilde üretilen dibek kahvesi bulmak oldukça zor.

Kervansaray Kahve

Adıyaman’ın yöresel kahvesi kervansaray kahvesi. Farkı, içine katılan türlü türlü malzemeden geliyor. Karışımın içine öğütülmüş kahvenin yanında çikolata, keçiboynuzu, damla sakızı, menengiç kahvesi, krema ve salep ekleniyor. Bu malzemelerle demlenen kahvenin tadı Türk kahvesinden çok daha yoğun fakat yumuşak oluyor. İçeriğindeki maddeler doğal şeker içerdiği için tatlı bir aroma veriyor.

Hatay Kahvesi

Mırra kadar olmasa da normal kahveye oranla daha sert bir geleneksel Türk kahvesi çeşidi Hatay kahvesi. Kullanılan kahve çekirdekleri öğütülmeden önce bir değil iki kez kavruluyor. Çifte kavrulmuş çekirdekler ile kokusu ve aroması daha yoğun ve sert bir kahve ortaya çıkıyor.

Tatar Kahvesi

Çıkış noktası Kırım Tatarları olan Tatar kahvesinin diğer adı kaymaklı kahve. Kahvenin üzerine 2 tatlı kaşığı kaymak ilave edilerek servis ediliyor. Fakat Türk kahvesinden farklılaşan tek nokta bu değil. Aynı zamanda mırra kahvesinin servis edildiği fincanlara benzeyen kulpsuz bardaklarda sunuluyor. Kahveye eklenen kaymak, tadını hafifletiyor ve lezzetini artırıyor. Bu yüzden genelde şekersiz olarak tüketiliyor.

Mirvari Kahvesi

Kervansaray kahvesi gibi bol içerikli bir kahve çeşidi mirvari kahve. Mirvari kelimesi Azericede “İnci” anlamına geliyor. İçeriğinde Türk kahvesinin yanında safran, mahlep, salep, damla sakızı ve keçiboynuzu gibi baharatlar ve malzemeler bulunuyor. Aynı Türk kahvesi gibi pişiriliyor ve sunuluyor. İçeriğinden dolayı oldukça sağlıklı ve bağışıklık güçlendirici bir kahve olarak biliniyor.

Menengiç Kahvesi

Çedene kahvesi olarak da bilinen bu içeceğin aslında “kahve” olarak isimlendirilmesinin tek nedeni pişirme yönteminin Türk kahvesine benzemesi. Çünkü içecek hazırlanırken kullanılan ana madde kahve çekirdeği değil, menengiç meyvesi. Bu yüzden Türk kültüründe kahve olup olmadığı sıklıkla tartışılan bir içecek.

Mardin ve Siirt yörelerinde yetişen menengiç isimli bir antep fıstığı bitkisinden yapılıyor. Olgunlaştığında meyveler kurutulup kavruluyor. Öğütülerek Türk kahvesi gibi pişiriliyor.

Meyvenin içeriği vitamin bakımından oldukça zengin ve bildiğimiz kahve gibi kafein içermiyor.

Kenger Kahvesi

Menengiç gibi, asıl kahve çekirdeğinden üretilmeyen bir içecek de kenger kahvesi. İsmini, çoğunlukla Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetişen kenger bitkisinden alıyor.

Kenger, yabani olarak dağlarda yetişen, dışı kestane gibi dikenli olan bir bitki. Üst kısmındaki dikenler temizlendiğinde içindeki çekirdekler ortaya çıkıyor. Çekirdekleri ve kenger bitkisinin özütü kahve çekirdekleri gibi kavrularak öğütülüyor. Ardından yine Türk kahvesi gibi pişiriliyor. Yöresel olarak “dikenli kahve” olarak da biliniyor.