Bugünkü Etiyopya topraklarından çıktığını bildiğimiz kahve, Osmanlı zamanında sınırlarımıza girerek farklı pişirme tekniğiyle Türk kahvesi adıyla tüm dünyaya yayıldı.
Kültürümüzün büyük bir parçası olmasının yanında, bir fincanında 40 yıl hatır var dediğimiz itibarlı bir içecek geleneksel Türk kahvesi Çeşitleri.
İçindekiler
Türkiye’de Tüketilen Kahve Çeşitleri
Türk kahvesi bu topraklara öyle işlemiş bir lezzet ki, neredeyse her yöre bu içeceği almış ve kendince bir yorum katarak içselleştirmiş. Türkiye’de kahve çeşitlerinin bir sayısı ya da sınırı kesin olarak bilinmiyor.
Kahve çekirdeği çeşitleri, demleme yöntemleri, öğütme yöntemleri, sunumlar ve servisler ile çeşitlenmiş ve ortaya birbirinden farklı birçok Türk kahvesi çeşidi çıkmış.
- Türk Kahvesi
- Sütlü Türk Kahvesi
- Cilveli Kahve
- Mırra
- Süvari Kahvesi
- Dibek Kahvesi
- Kervansaray Kahve
- Hatay Kahvesi
- Tatar Kahvesi
- Mirvari Kahvesi
- Menengiç Kahvesi
- Kenger Kahvesi
Şimdi tek tek Türkiye’deki yöresel kahve çeşitlerimizin özelliklerine bakalım.
Türk Kahvesi
Klasik olarak Türk kahvesi, kaliteli ve koyu kavrulmuş Arabica kahve çekirdeklerinin ekstra ince öğütülmesiyle yapılıyor. Kahve adeta un gibi öğütülüyor ve soğuk su eklenerek, cezve içinde ateş üstünde pişiriliyor.
Demleme yöntemi ile değil de, pişirme yöntemi ile yapılan nadir kahvelerden biri. Aynı zamanda telvesi ile servis edilen tek kahve çeşidi. Türk kültüründen çıkarak zamanla tüm dünyada tanındı ve artık evrensel bir miras haline geldi.
Sütlü Türk Kahvesi
Normal Türk kahvesinin su yerine süt ile yapılan hali ve geleneksel Türk kahvesi çeşitleri arasında yer alıyor. Türk kahvesi, kaynatılarak yapılan bir kahve olduğu için, sert bir tada sahip.
Bu nedenle kimileri tadını yumuşatmak için, kimileri de lezzetini sevdiği için tarifi süt ile yapmayı tercih ediyor. Diğer aromalı sıvılar kahve ile iyi bir ikili oluşturmasa da, süt kahveye en çok yakışan tatlardan biri.
Aynı zamanda kahvenin aromasının süt içerisinde daha farklı bir şekilde çıkması, onu daha da özel kılıyor. Türkiye’de Türk kahvesi yapılan herhangi bir mekanda sütlü Türk kahvesini de bulabilirsiniz.
Cilveli Kahve
Üzerine dökülen kuruyemişlerle normal Türk kahvesinden farklılaşan bir kahve türü. Cilveli kahve yapılırken önce klasik bir Türk kahvesi hazırlanıyor.
Fincana dökülen kahvenin köpüğünün üzerine çifte kavrulmuş ve kalın öğütülmüş badem ekleniyor. Bazı yörelerde fındık da ekleniyor. Hatta iki farklı baharattan oluşan bir karışım da ilave edilebiliyor.
Cilveli kahve aslen Manisa’ya özgü ve patentlenmiş. Tarihi ise Osmanlı dönemine dayanıyor.
O zamanlarda kız isteme merasimlerinde kahve servis edilirken, kız, damat adayını beğenirse ya da evliliğe sıcak bakıyorsa damada cilveli kahve yaparmış. Böylece hem erkek tarafı hem de kızın babası buradan gerekli mesajı alırmış.
Tam tersi, cilveli kahve yapmazsa, isteme töreni yapılmadan erkek tarafı gidermiş.
Bardağın içinde, içerken ağıza gelen kuruyemişlerle ve farklı anlamlarıyla cilveli kahve değişik bir lezzet sunuyor.
Mırra
Acı kahve denilince akla gelen geleneksel Türk kahvesi çeşitlerinden ilki mırra. Kahvenin bakır imbiklerde uzun uzun demlenmesi ile yapılıyor. Türk kahvesi fincanından bile küçük kulpsuz bardaklarda servis ediliyor.
Demleme süresi uzun olduğu için ortaya pekmezimsi kıvamda aşırı yoğun bir kahve çıkıyor. Yapımı zor olduğu için genellikle özel günlerde tüketiliyor.
Süvari Kahvesi
Süvari kahvesi nedir? Akdeniz bölgesinde Tarsusi olarak bilinen, Ege’de Süvari kahvesi diye adlandırılan geleneksel Türk kahvesi çeşitlerinden. Aslında normal Türk kahvesi gibi yapılıyor.
Füvari türk kahvesi farklı olarak çay gibi ince belli çay bardağında servis ediliyor. Klasik Türk kahvesinden ayrılan diğer yanı da köpüksüz olması.
Dibek Kahvesi
Dibek kahvesinin ismi, kahvenin çeşidinden değil, öğütme yönteminden geliyor. Kavrulmuş kahve çekirdekleri, dibek adı verilen taş ya da ahşap havanlarda dövülüyor. Ezilerek öğütülen kahvenin yağı da daha fazla ortaya çıkıyor.
Taneleri ise daha büyük partiküller halinde kalıyor. Normal Türk kahvesi gibi demlenen kahvenin tadı öğütme yönteminden dolayı daha aromalı ve yumuşak oluyor. Günümüzde orijinal şekilde üretilen dibek kahvesi bulmak oldukça zor.
Kervansaray Kahve
Adıyaman’ın yöresel kahvesi kervansaray kahvesi. Farkı, içine katılan türlü türlü malzemeden geliyor. Karışımın içine öğütülmüş kahvenin yanında çikolata, keçiboynuzu, damla sakızı, menengiç kahvesi, krema ve salep ekleniyor.
Bu malzemelerle demlenen kahvenin tadı Türk kahvesinden çok daha yoğun fakat yumuşak oluyor. İçeriğindeki maddeler doğal şeker içerdiği için tatlı bir aroma veriyor.
Hatay Kahvesi
Mırra kadar olmasa da normal kahveye oranla daha sert geleneksel Türk kahvesi çeşitlerinden biri Hatay kahvesi. Kullanılan kahve çekirdekleri öğütülmeden önce bir değil iki kez kavruluyor.
Hatay kahve çeşitlerinde çifte kavrulmuş çekirdekler ile kokusu ve aroması daha yoğun ve sert bir kahve ortaya çıkıyor.
Tatar Kahvesi
Çıkış noktası Kırım Tatarları olan Tatar kahvesinin diğer adı kaymaklı kahve. Kahvenin üzerine 2 tatlı kaşığı kaymak ilave edilerek servis ediliyor. Fakat Türk kahvesinden farklılaşan tek nokta bu değil.
Aynı zamanda mırra kahvesinin servis edildiği fincanlara benzeyen kulpsuz bardaklarda sunuluyor. Kahveye eklenen kaymak, tadını hafifletiyor ve lezzetini artırıyor. Bu yüzden genelde şekersiz olarak tüketiliyor.
Mirvari Kahvesi
Mirvari kahvesi nedir? Kervansaray kahvesi gibi bol içerikli geleneksel Türk kahvesi çeşitlerinden biri mirvari kahve. Mirvari kelimesi Azericede “İnci” anlamına geliyor.
Mirvari kahvesi içeriğinde Türk kahvesinin yanında safran, mahlep, salep, damla sakızı ve keçiboynuzu gibi baharatlar ve malzemeler bulunuyor.
Peki Mirvari kahvesi nasıl yapılır? Aynı Türk kahvesi gibi pişiriliyor ve sunuluyor. Mirvari kahvesi içindekilerden dolayı oldukça sağlıklı ve bağışıklık güçlendirici bir kahve olarak biliniyor.
Mirvari kahvesi ile dibek kahvesi arasındaki fark, aslında geleneksel dibek kahvesinin dibekte dövülerek, sadece kahve çekirdekleri ile yapılması. Mirvari kahvede ise içerik farklı lezzetlerle zenginleştiriliyor.
Menengiç Kahvesi
Çedene kahvesi olarak da bilinen bu içeceğin aslında geleneksel Türk kahvesi çeşitlerinden biri olarak isimlendirilmesinin tek nedeni pişirme yönteminin Türk kahvesine benzemesi.
Çünkü içecek hazırlanırken kullanılan ana madde kahve çekirdeği değil, menengiç meyvesi. Bu yüzden Türk kültüründe kahve olup olmadığı sıklıkla tartışılan bir içecek.
Mardin ve Siirt yörelerinde yetişen menengiç isimli bir antep fıstığı bitkisinden yapılıyor. Olgunlaştığında meyveler kurutulup kavruluyor. Öğütülerek Türk kahvesi gibi pişiriliyor.
Meyvenin içeriği vitamin bakımından oldukça zengin ve bildiğimiz kahve gibi kafein içermiyor.
Kenger Kahvesi
Menengiç gibi, asıl kahve çekirdeğinden üretilmeyen geleneksel Türk kahvesi çeşitlerinden biri de kenger kahvesi. İsmini, çoğunlukla Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetişen kenger bitkisinden alıyor.
Kenger, yabani olarak dağlarda yetişen, dışı kestane gibi dikenli olan bir bitki. Üst kısmındaki dikenler temizlendiğinde içindeki çekirdekler ortaya çıkıyor.
Çekirdekleri ve kenger bitkisinin özütü kahve çekirdekleri gibi kavrularak öğütülüyor. Ardından yine Türk kahvesi gibi pişiriliyor. Yöresel olarak “dikenli kahve” olarak da biliniyor.