Osmanlı döneminde kız isteme töreni sırasında gelinin damada yaptığı bir geleneksel kahve çeşidi cilveli kahve. Günümüzde de o zamanlardaki gibi rağbet görüyor.
Türkiye’de kahve denildiğinde genellikle insanların aklına ilk olarak Türk kahvesi geliyor.
Fakat Türk kahvesi 500 yıllık tarihiyle bu kültürde o kadar köklü ki, gittiği yöreye göre eğilip bükülmüş, şekil değiştirmiş ve temel mantığı aynı kalsa da, yöreye özgü tariflerle çeşitlenmiş, zenginleşmiş.
İşte Cilveli kahve de, Manisa yöresinde evrilen Türk kahvesi çeşitlerinden biri. Tarihine, hikayesine, nasıl yapıldığına, içindekilere beraber göz atalım.
Cilveli Kahve Nedir?
Aslen Manisa’ya ait olan bu kahve, yıllar önce patentini almış ve koruma altında olan kültürel bir değer.
Diğer kahvelerden farkı, normal şekilde pişirilen Türk kahvesinin üzerine Manisa’ya özgü bir şekilde çifte kavrulmuş ve öğütülmüş badem ve iki baharattan oluşan bir toz karışım dökülerek ile servis edilmesi.
Kahveyi öne çıkaran özellikleri hem sunumu hem de tüketim şekli. 2009 yılında bu kahvenin patenti Manisa’daki Şehzadeler ilçesinde bulunan Tarihi Yeni Han’da alındı.
Burada pişirilen kahvenin üzerine toz haline getirilmiş ve özel olarak çifte kavrulmuş badem ekleniyor. Bademin içine de dövüldükten sonra muskat ve tarçından oluşan özel bir toz karışım ilave ediliyor.
Kahvenin köpüğünün badem ile temas etmesi, ortaya mükemmel bir lezzet çıkarıyor.
Bademin çifte kavrulmuş olmasının sundu lezzet dışında bir nedeni daha var. O da kahvenin üzerine eklendiği anda dibine çökmemesi için gerekli olması.
Aynı zamanda badem toz gibi değil iri bir şekilde dövülüyor. Bu aşamada bıçaklı bir aletle öğütülerek değil, dövülerek parçalanması, bademin lezzetini daha da ortaya çıkarıyor.
Cilveli Kahve Nerenin?
Bu kahve, Manisa’ya özgü bir Türk kahvesi çeşidi.
Cilveli Kahve Ne Demek?
Manisa cilveli kahve, üzerine badem eklenmiş Türk kahvesine verilen isimdir. Manisa yöresinde yapılır ve üzerine eklenen bademin içerisine bazı baharatlar eklenerek lezzetlendirilir.
Cilveli Kahve Hikayesi, Cilveli Kahve Tarihi
Bu kahvenin hikayesi Osmanlı dönemine kadar dayanıyor. Öncelerde şehzadeler ve yeniçeriler için özel olarak hazırlanan bir geleneksel Türk kahvesi çeşitlerinden biriymiş.
Fakat halk arasında ünlenmesinin nedeni kız isteme merasimlerinde sunulmasıyla olmuş. Hatta ismini de gelinlik kızın cilvesinden almış.
O zamanlar, kız isteme merasimlerinde eğer kızın damat adayında gönlü varsa, cilveli kahve yapıp getirirmiş. Kahveyi gören baba, kızının da rızası olduğunu anlar ve kızını verirmiş.
Fakat kız, damat adayını istemiyorsa normal kahve yaparmış. Bu da kızın bu evliliği istemediği anlamına geliyormuş. Böylece baba da kızını vermiyormuş.
Cilveli Kahve İçinde Ne Var? Cilveli Kahve Baharatları
Aslında normal Türk kahvesi gibi yapılan bir kahve çeşidi. Sadece üzerine kavrulmuş ve öğütülmüş badem, muskat ve tarçından oluşan toz bir karışım ilave ediliyor.
Bunların dışında içinde klasik Türk kahvesi, su ve tercihe göre şeker bulunuyor.
Cilveli Kahve Nasıl Yapılır?
Kız isteme törenlerinde ya da evde otururken bu kahveden yapmak isterseniz, tek kişilik tarifi aşağıda açıkladık.
Cilveli Kahve Yapımı Malzemeler
- 1 tatlı kaşığı Türk kahvesi
- 1 adet küp şeker (tercihen)
- 1 fincan dolusu soğuk su
- 1 tatlı kaşığı çifte kavrulmuş ve öğütülmüş badem (bademler susam tanesi kadar küçük öğütülmüş olmalı)
- Tarçın
- Muskat
- Bakır cezve
Cilveli Kahve Tarifi
1. Cilveli türk kahvesi için cezvenin içerisine kahve, şeker ve suyu koyun. Ardından iyice karıştırın. Bu aşamada kahvenin topak topak kalmaması çok önemli.
2. Cezveyi ocağa koyup kısık ateşte karıştırmadan pişirin. Karıştırmak, kahvenin köpüğünü kaybetmesine neden olur.
İleriki aşamalarda kahvenin üzerine dökülecek olan badem karışımının fincanın üzerinde kalabilmesi için kalın bir köpük tabakasına ihtiyacı vardır.
3. Köpüklendiğinde bir kaşık yardımıyla köpüğünü fincana alın ve kalan kahveyi yeniden ateşe koyun.
4. Tekrar kabarmaya başladığında kalan kahveyi de fincana ekleyin. Fincanın kıyısından yavaş bir şekilde dökün ki, köpüğü sönmesin.
5. 1 tatlı kaşığı öğütülmüş badem içine az miktarda muskat ve tarçın ekleyerek karıştırın.
6. Ardından vakit kaybetmeden köpüğün üzerine badem karışımını ekleyin. Yavaşça dökün ki, bademler köpüğü delip kahvenin içerisine girmesin.
7. Yanına bir bardak soğuk su, Türk lokumu ya da çikolata ile birlikte beklemeden servis edin. Afiyet olsun!
Cilveli Kahve Nasıl İçilir?
Bu kahve sadece içilerek tüketilmiyor. Yanında bir de kaşık veriliyor. Kahve içilmeden önce kaşıkla kahvenin üzerindeki bademler yeniyor.
Ardından kahve içiliyor. İçerken de arada bir, fincanda kalan bademlerin dibe çökmemesi için karıştırılıyor.
Fakat tercihen, direkt kahve ile birlikte içilebilir. Bu durumda bademler ısı yalıtımı sağladığı için kahvenin kolay kolay soğumayacağını hatırlatalım. Dolayısıyla içerken dikkatli olunmalıdır.