Kahve, günde tahminen 2 milyar fincan tüketilen, dünyanın en popüler içeceklerinden biri. Fakat içeceğin kısa sürede lüks bir ürün haline gelebileceğine, hatta hayatımızdan kaybolabileceğine dair işaretler var.
Dünyada kahve bitecek mi? Kahve tükenecek mi? Kahve üretimi azalıyor mu? Türkiye’de neden kahve yetişmez? Türkiye kahveyi nereden alıyor? Kahvenin geleceği hakkında merak edilen sorulara bu yazımızda cevap verdik.
Dünyada Kahve Bitecek Mi? Kahve Tükenecek Mi?
Belki de dünyanın en popüler içeceği ciddi bir tehlike altında. Son araştırmalar, kahve üretimine uygun alanların sayısının 2050 yılına kadar yarı yarıya azalacağını söylüyor. Dolayısıyla dünyada kahve bitecek mi kaygısı da günden güne artıyor.
Kahve üretim alanlarının azalmasının nedeni, küresel ısınmanın sıcaklık ve yağış koşullarını kademeli olarak değiştiriyor olması.
Günümüzde gerçekleşen eğilimler böyle devam ederse, 2080 yılına kadar kahve raflardan sonsuza kadar kaybolabilir.
Kahve Üretimi Azalıyor Mu?
Küresel ısınmanın yıkıcı etkilerinden biri olarak, kahvenin üretim alanlarının giderek kısıtlı hale geldiğinden bahsettik. Yani, her yıl kahve üretim miktarı azalıyor.
Dünyada yüzden fazla kahve ağacı çeşidi ve kahve çekirdeği türü varsa, şu sorular ortaya çıkıyor:
- Yetiştiriciler neden daha dayanıklı çeşitlere yönelmiyor?
- Ya da neden genetik olarak daha dayanıklı çekirdekler üretilmiyor?
- Neden uygun ıslah çalışmaları yapılmıyor?
Bu soruların cevabı aslında insanların hangi kahveyi tüketmeyi seçtiğinde yatıyor. Dünyada yetişen birçok kahve (coffea) cinsi bitki var. Fakat insanlar bunlar arasından Arabica ve Robusta olmak üzere iki çeşidini tüketme eğiliminde.
Hatta ağırlıklı olarak Arabica tüketiliyor. Öyle ki, Arabica çekirdekleri, 100 milyar dolarlık küresel kahve pazarının yaklaşık dörtte üçünü oluşturuyor.
Fakat Arabica çeşidi kahve çekirdekleri çok hassas yetişme koşullarına sahip. Sadece 1000 ila 2000 metre arasındaki rakımlarda yetişebiliyorlar. Tabii ki orada da toprağın çok verimli olması gerek.
Aynı zamanda yağış bol ve eşit olmalı. Tüm bunların yanında sıcaklıkların da 15-24°C arasında seyretmesi gerekiyor. Yani çok özel koşullar gerektiriyor ve bu kriterlerin esneme payı yok.
Dolayısıyla iklim değişikliğiyle beraber Arabica ve Robusta gibi dünyada en çok tüketilen kahve çekirdeklerinin yetişmesi için uygun olan araziler gün geçtikçe kısıtlanıyor.
İklim Değişikliğinin Kahve Üretimi Üzerindeki Etkisi
Dünyada kahve bitecek mi? Yeni bir araştırma modeli, kahve yetiştirmek için uygun toplam arazi alanının 2050 yılına kadar yüksek oranda düşeceğini söylüyor. Bir felaket senaryosu da 2080 yılında kahve üretiminin biteceğini açıklıyor.
Bu verilere göre özellikle tropik bölgelerin dışındaki bazı ülkelerde kahve yetiştirmek için yeni fırsatlar oluşacak ve Kahve Kuşağı‘ndaki birçok ülke ne yazık ki kahve üretimi için daha az uygun olacak.
Brezilya dünyanın en büyük kahve üreticisi. Kolombiya ise dünyada kahve üretimi sırasında üçüncü. Bu ülkelerin 2050 yılında kahve üretmek için uygun alanlarının neredeyse yarı yarıya azalacağı öngörülüyor.
Bunun yanında ABD’nin bir kısmında, Arjantin ve Uruguay’da kahve yetiştirmek için uygun alanların gelişebileceği söyleniyor.
Etiyopya ise, Afrika’nın en büyük kahve üretici ülkesi, dünyada da beşinci sırada. Burası için kahve yetiştiriciliğinin büyük oranda aynı kalacağı düşünülse de, yine de uygunluğunun bir miktar azalacağı öngörülüyor.
Vietnam, kahve endüstrisinde ikinci sıradayken, Endonezya ise dördüncü sırada. İkisi için de kahve yetiştirmeye uygun alanların azalacağı düşünülüyor. Bununla birlikte Çin topraklarının büyük oranda kahve üretimi için uygun hale gelmesi bekleniyor.
Araştırmalar, 2050 yılına gelindiğinde, 3 farklı iklim senaryosunda da kahve yetiştirmek için en uygun bölgelerin sayısının %50 oranında azalacağını gösteriyor.
Bu düşüş öncelikle Brezilya, Vietnam, Endonezya ve Kolombiya gibi kahve üreten ülkelerde artan yıllık sıcaklıkların sonucu olarak ortaya çıkıyor.
Dolayısıyla dünyada kahve yetiştiricilerinin toprağı sağlıklı tutmak için örtü bitkileri kullanmak, daha yüksek sıcaklıklara dayanabilen kahve çeşitleri yetiştirmek gibi farklı uygulamalarla iklim değişikliğine uyum sağlaması gerekiyor.
Fakat özellikle ıslah çalışmalarının sınırları oldukça dar. Kahve çekirdeklerinin değişen iklime uygun hale getirilmesi yıllar alabiliyor. İklim hızla değişirken, sera gazı gün geçtikçe etkisini artırırken çalışmalar buna yetişemiyor.
Aynı zamanda ısı dalgaları daha şiddetli ve daha sık değişmeye başlarsa, ısıya en dayanıklı bitkiler bile başarılı bir şekilde üretim yapamayabilir.
Türkiye’de Neden Kahve Yetişmez?
Dünyada kahve bitecek mi sorusunu yanıtladık. Peki, Türkiye’de kahve yetişir mi, ya da neden yetişmez?
Kahve, oldukça narin ve belirli kriterlere sahip alanlarda yetişen bir bitki. Öyle ki, dünyada kahve sadece Kahve Kuşağı’nda yetişiyor. Bu bölgede bile her ülkede, her toprakta yetişemiyor.
Kahve bitkisinin yetişebilmesi için gereken belirli bir sıcaklık, rakım değerleri, toprak verimi, yağış ve güneşlenme süresi var. Bunun için uygun iklim ve coğrafi kriterler sadece Kahve Kuşağı’nda sağlanıyor.
Türkiye’nin coğrafi konumu, iklim ve toprak koşulları kahve yetiştirmek için yeterli değil. Bu nedenle Türkiye’de kahve yetişemiyor.
Geçtiğimiz yıllarda deneme amaçlı kahve ağacı ekimleri yapıldı ve bu ağaçların meyve vermesi sağlandı. Fakat bunlar ticaret için yeterli kaliteye sahip değildi ve bu koşullarda Türkiye topraklarında kaliteli kahve çekirdeği üretmek de mümkün değil.
Yukarıda, iklim değişikliğinin getirdiği yıkıcı etkilerden ve değişikliklerden bahsettik. Bugün Türkiye’de kahve yetiştirilmese de, iklim değişikliğinin etkileri ile ileriki zamanlarda bu topraklar kahve için uygun hale gelebilir.
Dünyada kahve bitecek mi kaygısı yaşarken ve iklim koşullarının bu kadar da değişmemesini umarken bunun çok düşük bir ihtimal olduğunu da hatırlatalım.
Türkiye Kahveyi Nereden Alıyor?
Dünyada kahve bitecek mi sorularının ardından, Türk kahvesiyle ünlü ülkenin kahveyi nereden aldığı da merak ediliyor.
Türkiye, kahve tüketimi oldukça yüksek bir ülke. Fakat Türk topraklarında kahvenin yetişemiyor olması büyük bir kayıp. Yine de bu durum kahve kültürünün yok olması için bir sebep değil.
Türk kahvesinin geleneksel bir değer olması ve son yıllarda dünyaca ünlü kahve zincir markalarının burada yaygınlaşmasıyla kahve tüketmek, günlük alışkanlıklardan biri haline geldi.
Her marka kendi kahve ithalatını yapsa da, Türk kahvesi için gereken kahve çekirdekleri genellikle Brezilya’dan alınıyor. Rio Minas bölgesinden getirilen Arabica çekirdekleri, kavruluyor, öğütülüyor ve Türk kahvesi paketlerinde satılıyor.
Brezilya’nın kahve endüstrisinde en çok kahve üreten ülke olduğunu söylemiştik. Dolayısıyla Türkiye’nin de en çok kahve aldığı ülkeler arasında.
Dünyada kahve bitecek mi, iklim değişikliğinden kahve nasıl etkilenecek gibi soruları bu yazımızda cevaplamaya çalıştık.
Sadece kahve için değil, tüm tarım ürünleri için iklim değişikliği kritik bir öneme sahip.
Bu nedenle bir kişinin atacağı küçük bir adım, iklim değişikliğine dair hayatında yapacağı küçücük bir değişim bile büyük etkiler yaratabilir.
Böylece birkaç on yıl sonra dünyada kahve bitecek mi sorusunun cevabını “hayır” olarak verebilmemiz mümkün!