Kız isteme merasimlerinin olmazsa olmazı damat kahvesi. Kahvenin en sıra dışı ve en özel hali.
Türk kültüründe, kız isteme merasiminde aile büyüklerine Türk kahvesi ikram edilir. En özel kahvelerden biri olan damat kahvesi de damada ikram edilir. Tuzlu kahve olarak da bilinen kahve, farklı hazırlanma şekli ve sunumu ile zaman içinde “damat kahvesi” olarak isim yapmıştır.
Peki, nedir tuzlu kahve? Hikayesi nedir? Tuzlu kahve neden yapılır? Tuzlu kahve anlamı nedir? Beraber bakalım.
Tuzlu Kahvenin Hikayesi – Tuzlu Kahve Ne Anlama Gelir? Tuzlu Kahve Ne Demek?
Tuzlu kahvenin anlamı nedir? Damat kahvesinin ortaya çıkışı ve tuzlu kahve hikayesi ile ilgili farklı anlatılar mevcuttur. Tuzlu kahvenin anlamının ilki, Türk kültüründe hala nadir görülse de varlığını sürdüren görücü usulü evliliğe dayanır. Tuzlu kahvenin anlamı ve hikayesi şöyledir:
Bu geleneğe göre, evlenecek olan kız ve erkek daha önce birbirlerini görmemişlerdir ve ilk kez kız isteme esnasında yüz yüze gelirler. Bu aşamada kız talibini beğendiğinde kahveyi normal Türk kahvesi gibi bol şekerli yapar.
Fakat damat, kız tarafından beğenilmediğinde, kahveyi tuzlu pişirir. Bu yöntemle de damat, kızın onu beğenip beğenmediğini anlar.
Kahve tuzlu ise, damat söze girmeden ailesini toplar ve kız isteme merasimi yapılmadan giderler. Fakat kahve tatlıysa, kızın da onu beğendiği anlaşılır ve kız isteme töreni yapılır. Dolayısıyla tuzlu kahvenin gerçek anlamı aslında evliliğin istenip istenmediği üzerinedir.
Neden tuzlu kahve yapılır? Tuzlu kahvenin doğuşu ile ilgili bir diğer hikaye ise, damadın kıza ne kadar değer verdiğini ölçmek üzerinedir. Kız, sevdiği ve evlilik yoluna girdiği damattan kendisine değer verip vermediğini görmek ister. Tuzlu bir kahve hazırlar.
Eğer damat kahveyi bitirirse ya da tükürmeden birkaç yudum içebilirse, bu davranışı evlilikleri boyunca kızı mutlu etmek için çabalayacağı anlamına gelir. Kahveyi içemediği takdirde, kız, aslında evlilik hayatlarında değerinin olmayacağını, sözlerinin geçerliliği olmayacağını anlar.
Tuzlu Türk kahvesi anlamı bu iki hikayeyle de Türk halkı tarafından benimsenir ve çok eski yıllardan beri adetlerle hala yaşatılır.
Damat kahvesinin ortaya çıkış hikayelerinden biri midir bilinmez ama dilden dile dolaşan bir aşk hikayesinin de başrolüdür tuzlu kahve.
Hikayeye göre, II. Abdulhamit döneminde görevli olan Osman Fevzi Bey, aşık olduğu Semahat Hanım’ı istemek için annesi ile birlikte kızın evine gider.
Semahat Hanım da kendisine görücü gelen Osman Fevzi Bey’i görür ve beğenir. O kadar heyecanlanır ki kahvesini yaparken yanlışlıkla şeker yerine tuz koyar.
Osman Fevzi Bey ise, önüne konulan kahveyi sesini çıkarmadan içer ve sonrasında tuzlu kahveyi çok sevdiğini dile getirir. Fakat bu sözü, Semahat Hanım’ı utandırmamak için söyler.
Kahvelerin ardından aile büyükleri anlaşır ve iki genç evlenirler.
Semahat Hanım, Osman Fevzi Bey’in gerçekten tuzlu kahveyi sevdiğine inanır ve evli kaldıkları 50 yıldan uzun süre boyunca eşinin kahvelerini tuzlu yapar. Osman Fevzi Bey de hiç sesini çıkarmadan eşinin yaptığı her kahveyi memnuniyetle içer.
Gerçekler, ölmeden önce yazdığı bir vasiyetname ile ortaya çıkar. Bu vasiyette, aslında tuzlu kahve sevmediğini fakat Semahat Hanım’ın karşısında kırıldığını görmemek için yıllarca acı gelse de o kahveyi seve seve içtiğini anlatır.
Böylece tuzlu kahve geleneği, yıllarca devam eden bir aşkın simgesi haline gelir.
Tuzlu Kahve Ne Zaman Yapılır?
Günümüzde tuzlu kahve, kız isteme merasimlerinde tek seferlik olarak damada yapılır ve sunulur.
Tuzlu Kahveye Ne Konur?
Türk geleneklerine göre damat kahvesine normal kahveden farklı olarak sadece tuz eklenir. Fakat günümüzde içine biber, sirke, karbonat gibi farklı şeyler ekleyerek aşırıya kaçanlar, hatta damadı hastanelik edenler bile var. Fakat bunun usulü, sadece tuz ilave edilmesidir.
Damadın Kahvesine Neden Tuz Atılır?
Damat kahvesine neden tuz konur? Hikayelere bakarsak iki sebebi vardır: Kız isteme esnasında kızın evliliğe gönülsüz olduğunu erkek tarafına bildirmek ya da damadın kıza ne kadar değer verdiğini ölçmek. Fakat günümüzdeki anlamı ikinci fikre çok daha yakın şekilde kullanılır.
Tuzlu Kahve Nasıl Yapılır?
Malzemeler
- 1 tatlı kaşığı Türk kahvesi
- 2 tatlı kaşığı tuz
- 1 çay kaşığı şeker
- 1 fincan su
Tuzlu Kahve Tarifi
- Cezveye tüm malzemeler konularak iyice karıştırılır. Tercihen kahveye şeker yerine sadece tuz da konulabilir.
- Cezve ateşe konulur ve hiç karıştırmadan köpüklenmesi beklenir.
- Kabarmaya başladığında ocaktan alınır ve bir kaşık yardımıyla üzerindeki köpük fincana alınır.
- Kalan kahve tekrar ateşe konularak bir taşım daha kaynatılır.
- Kabarmaya başladığında fincana alınır. köpüğün sönmemesi için fincanın kenarından yavaş bir şekilde dökülür.
- Yanında büyük bir bardak su ile damat için özel olarak hazırlanan damat kahve tepsisinin üzerine konularak servis edilir.
Damat Kahvesi Tepsisi ve Sunumu
Kız isteme merasimi sırasında aile büyüklerine ikram edilen kahvelerden farklı olarak hazırlanır damat kahvesi. Genelde fincanı, su bardağı, yanındaki ikramı ve tepsisi farklıdır.
Herkese kahve ikram edildikten sonra en son damadın kahvesi getirilir ve özel olarak ikram edilir. Tuzlu bir kahve olduğu için yanına daha büyük bir bardakta su konulabilir. Ya da yanındaki ikramlıkları artırılabilir.
Tuzlu Kahve Nasıl İçilir?
Damat adayı kız istemede gelin adayının yaptığı tuzlu kahveyi birkaç yudumda bitirebilir. Fakat ilk yudumda çok dikkatli içmesi ve tadından dolayı tepki göstermemesi beklenir. Büyük birkaç yudumda bitirmek daha kolay olacaktır.
Tuzlu kahveyi içen damat adayı üzerine su içebilir ya da yanında ikram edilen tatlılardan yiyebilir.
Tuzlu Kahve Yerine Ne Yapılır?
Eğer damada tuzlu kahve yapmak istemezseniz, yine zengin anlamlar barındıran, anlamı kadar içeriği de zengin olan bir kahve çeşidi daha var: Cilveli kahve.
Dilerseniz tuzlu kahve yerine hem daha lezzetli olan hem de anlamsal olarak da daha nazik, sevimli olan bu kahveyi yapabilirsiniz.
Sonuç Olarak
Geleneksel Türk kahvesi çeşitleri arasında özel bir yeri olan tuzlu kahve, uzun yıllardır insanların en mutlu günlerine eşlik eden bir içecek ve anlamı da büyük. Bugünkü anlamları eskisi gibi olmasa da hoş bir anı, eğlenceli bir olay niteliğinde sürmeye devam ediyor.